Mararâh Notla daih lâ khihzy chahryna

Puhpa Judson KT. Zephatha ta Mararâh(India), notla adaih lâta khih zy ama chahryhna châpaw a rohpa he vaw reih hra tua mah y.

Judson KT. Zephatha

Eima department raihria vâta, Notla khih zy chahry awpa vaw byu ta. Notlah khih a tly beih leituhpa châta cha thathyu achhi ta, thapaw achhi ngâsâ. Keimo department he National Programme for Control of Blindness & Visual Impairment (NPCB & VI) châ pita, NRHM ry liata ypa eima châ. Eima raihria chaipa he Siku hawti nata Machâ(BPL) mo lâta rairuna hneipa zy hnota mobaina raipa nata Morâpa(Cataract) ta abupa zy tlâna ama vaw hnei thei nawpa ta hmalakheipa a châ. Atahma cha Eye Surgeon pitlohpa hnei ha pita, daihti reih leita liata Operation chhao a rainao kawpa ta eima hnei lymâ ha bâ aw.

Eima khih tlyhpazy cha: New Saikao, New Laty, Laty, Maisa, Pala, Phura, Tokalo, Bymari zy ama châ. He khih liahzy heta Free Clinic nata mobaina a peimawpazy hnota eima rai lai hra. Eima khih tlyhpa zy thati vaw palâsa tua sala:

  1. New Saikao: He khih he kaochao khô liata ypa châ ta, Ody 50 hlei ama ypa hawta pahnopa a châ. Ama khih he reihrao ngâsâ ei ta, Achhyna – O ama sa ngâpa zy chhao ama reihraona vâta Loan hia byu leipa ta ama sa patlô daihma ha. Ama nietluana chaipa he Sahdo taopa nata chava siepa châta, Ngasa, Zyusy etc zy he nietluana khih tlai avaw châ. Ama khih he lapi thiepa ta a chapia tawta pathaina liata chhao hma ama sie kaw.
  2. New Laty: New Laty he New Saikao khô liata y ta, ama lapi khophie he Black top hapa a châ. Pathaina liata chhao hma ama sie ngâsâ. Ody 110 hlei tlai châ ei ta, ama field kiapa liata Bazar Shed sâ 2 hnei ei ta, sakha viapa chô liah heta Community hall hawta ama hmâpa y ta he liah heta Free Clinic eima hnei. He community hall hawta ama hmâ ngâpa he, a slab apa ngâsâ ta, O chô liata zawpi hlu hmata y ngâ awpa châ vei. Mararah khih eima tlypa zy liata pei kaw tyhpa cha, central scheme zy he a hmâ nawpa pahno ngâsâ leipa pita, Culvert, Bazar Shed, Urinal Shed, waiting shed etc sai tao nawpa ta eima hmâpa heta eima râh hmasiena maniah a tlôkheipa a chy ngâsâ ha. He hawpa pyly ta New Laty liata Bazar Shed sa 2 ahnia kawpa ta ama sapa liah heta, ahmie zuapa hmô awpa y lilâ vei ei ??? Mobile Signal deikuah apha ngâsâ ha.
  3. Laty: Laty khih he O dy 40 hlei ama pahrâna khih châ ta, New Laty nata Laty khih lika lapi khophie hlei cha Black Top hapa a châ. Pathaina liata deikuah hma ama sie via awpa a byu. Khih tatawta châ ei ta, reiraoh kawpa ta ama sie lymâ khiata cha, khih hropa zy mopâtlâhpa ta ama y thei aw. Nô pakha cha tikhao liata chysia avaw pasu ngâ ta, ti khiama thaih ta chysia apasu ei ta ngâ nohta. Tikhao chhô liata ti pathai ngâsâpa liata cha a chysia zy cha apasu chie hla ha bao. Kha hawpa palôphaopa nata khitlâh za leipa zy khata eima râh ama parao ty.
  4. Maisa: Maisa khih he Ody 30 hlei châ ei ta, ama khih atyu duana su ary kaw ta, pathaina liata chhao hma ama sie ngâsâ. Ama khih lapi likaw liata Thokô adua lymâpa zy cha thadâna khi tlai avaw châ. Ama UPS School O liata Free Clinic hnei pita, ama School O chhô deikuah apua ngâsâ ha, kha hawpa O chhô liata cha khapa pachuna phapa hmata Achuhaipazy ta dao thei vei ei. Ama Black/white board thokha zy cha a rao khai ha. Ama khih nôpawpa zy ta, eima school O he lapi chhia tihta aparao ha awpa vâta, repair thai awpa châ khao mâ vei ama ta.
  5. Pala: Pala khih maisa tawta eima ngiapa cha, Mizoram nata Assam rahrina kiapa liata khih ypa he vaw lyu ta, a ziza nata ahmia phaozie chhao khih hropa zy hlâta anano via. Kuvathei hluvia lo ei sala nietluana châta ama hmâ thei nahta pangiasa achhi. Ama khih apathai zie cha, apuapa thy ngâ awpa châ vei, ama Pastor Quarter ama mohôpha dâh tawhta ama khihsaw palô phaozie awpa a rakhapa alâ thei ta ei pahno. Ama Primary School – 1 liata achhai pita, Pachutuhpa zy vaw y paki ei ta, ama siku o chhao apathai kaw. Pala khih liata hmo ngiatlâh châ kawpa cha Rs. 1 Lakh hmâpa ta Urinal Shed ama taopa liata alai chaipa??? Achhyna – O laikathi liata hmô awpa a y. Maisa nata Pala lika lapi zy deikuah cha hlano daihti noh hawta achhie hla ha chy.
  6. Phura: Rice Bowl of Maraland tahpa ta athai sopa zy ta ama reih tyhpa Phura khih he hmasiena ky liata cha hnô asy chaipa ama châ ta sihla reih chhei ngyu mapi. He tlupo ta khih atyuduana nata a râh phapa, hnôchhypa ta a ypa he cha apei ngâsâ. Eima râh nôpawpa zy ta, ama theina zydua papuapa ta hmala ei sala, Mararah nohâ taotu awpa khih avaw châ pyly aw. Phura liah heta PHC thohna O pha kawpa hnei ei ta, ama khih cheichalo tu chaipa deikuah cha Forest Department zy ta Rest House ama sapa he a châ. Ama Compound pathai ta, ama room zy cha Mizoram Tourist Lodge thokha zy hlâta apha via syulyu. Mohôtuhpa zy apiepasana a rôhna ngaita kaw. Phura khih hmasie awpa ta râh nôpawpa zy ta tao awpa ama hnei eima ta ngâ nohta, khisaw zy chhaota Pathaina ky liata deikuah cha tao awpa ama hnei hra. Atahma taita khilia liata Viachao nata Vao ama pathlie tyhpa he yzie hnei viapa ta ama mohô awpa a byu. Khih hropa zy ta, isi leipa ei sala Phura khih he cha eima nôpawpa zy ta a special ngâsâpa ta develop awpa achhua ei sala ei ta ngaita kaw.
  7. Tokalo: Mizoram chysa zy ta Mizo reih lâta a khih mo vâta ama vaw pahneisao tyhpa Tokalo khih he, ei eikha hmô nawpa châta keima ta deikuah pahnei nawpa hmo sâkha hma hmô leipa nahta, noh-âh na saita eina bie. Ama khih kyh tohtie liata hma ama siena chhâpa he khih nôpawpa zy ryraothaina a châ ngiathia aw. Pathaina ky liata ama chheipa khih zy mopâtlâpa châ ei ta, ama O nata Lyu zy cha Tokalo khih, mararah liata khih chakipa liata kheita ama padua thei ta ngâ awpa a châ. Forest Rest House liata Free Clinic hnei pita, Jio Sim cha Tokalo khih liata hmâ theipa a châ. Ama khihchhô lapi deikuah ama pakaw via awpa a byu. Atahmâ noh he, ama Achhyna-O ama sa pathao ngâ hai. Tokalo liata High School he azaopa ta kô 2 vaw nil ha ei ta, ama pachutuhpa zy thapi ama phia awpa a byu ngaita kaw.
  8. Bymari: Bymari khih he Ody 40 hlei yna khih châ ta. Kyh tohtie liata hnô ama sy ngâ chy. Patuapaluana liata Tokalo nata Bymari he Grouping taopa châ sala, hmasiena thatlô viapa ta asie via thei nahta pangiasa achhi. Ama School O cha BRGF tawta 7 lakhs hmâpa ta sapa châ ta, kô 10 chhao atlo mâ hlâta, Viachao O lâta alie daihma ha. Ama class room liata mie ie hmô awpa a y hôlô. Siku hawti zy he pathai kawpa ta Siku kia ei sala, buakha hlâta ama puakhai nahta pangiasa achhi. Ama khih lapi deikuah Tokalo tawta chhia ngâpa châ ta, a pha kaw chy. Hmo alâpasia kawpa deikuah cha, ama lapi he leihzai ama thyna zy vâta lapi kaw(wide) pa hawta alâ ta, sao 2 avaw tla khiata cha avaw tla khai ha aw. Lô phaw awpa ta hmala ngâ haipa châ ta, ama lô hmâ awpa deikuah cha, Hard stone châ leipa ta Soft stone eima tahpa chi sai a châ.
  9. PALA TIPO: Pride of Maraland, Pala Tipo he hmô beih leipa nahta, Forest Department ta chysa râh chaleipa ta Tokalô râh?? Liata view point pha ngâsâpa vaw tao ei ta, Rest House taita ama vaw sa. Pala tipo ei hmô pata nahta ei reih tua chaipa cha,”Wooooow” tahpa a châ, A pi tu ha. He hawpa Tipo mararah liata eima hneipa he eima vâhnei zie eima pahno awpa a byu. Forest Department zy ta View Point liata Rest House ama sapa he, Honey moon, tour, excursion etc hnei nawpa ta su rypao ngâsapa châ aw ta. Thokha reihdah liata chhochhi cha, he rah chhaichhy liah heta Park tao awpa ama chhuapa hawta reih ei ta, ama chhuana he ahlaotloh khiata cha Tourist varo tlai a sy aw. Pala Tipo yna su he wet land a chana hawta India Sawkha chhaota a pacha peimaw ngaita kaw.

Mararâh Khazohpa ta kypachâ ta a râh leilô pha kawpa maniah a pie, Râh bypha kawpa maniah pie ta, tlâh maniah pie ta, chava lai kawpa maniah pie ta, hmoto he aphachaipa sai khiama maniah apie ta thei awpa a châ. Cha nohta chysa thokhazy ta râh chhie kawpa hata Mararah eima reih tyhpa he eima bâsai awpa a peimaw. Râh hmapasiesa theituhpa zy ta hma ama la via awpa a byu. Israel râh, râh chawpa chhao kha Golda Meir hmalana vâta atahmâ cha râh pha ngâsâpa lâta ama paliesa khai haw. Golda Meir hawta vision phapa a hneipa chhithatuhpa eima ngia ngaita kaw.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *