Poi-Lakher Regional Council hmôpapua tuhpa he ahy maw?

Atahmâhlâ ta ei palôh liata nâ khai kawpa la, Poi-Lakher Regional Council hmôna chôchâ liata Lai lâta Scholars nata Châbu arotuhpa zyta, a thata Châbu papua lymâ ei ta. Ama Châbu ro na lia maihta âmo Lai na vâta PL Region hmôpa eima châ zie ama za palâsa. Z. Hengmanga he a founder hmeiseihpa nata atôpih chaipa ta ama za roh. Chhôhmô Hlychho palâsa hraleipa ei ta, Vâko deikuah ama palâsa.

He chôchâ liata ei theina hawhta research tao hra na ta. LL Peters, Lushai Hills Superintendent kha eima Missionaries nah viasapha kawpa, ei hlupi âmâ hmô hleikhô ta, châ chhao âpaphao tyhpa ama châ. Mara nah Lushai eima châlei zie pahnopasia chaipa a châ hra. 1945 liata Mara Beina zy eima Missionaries nah pahruana ry liata a hmôpakhy ei ta, Marasaw châ ta ryureina no-eihpa hia awhpata ama vaw Pahrua. He nota Lai lâ tawhta he hawpa pahruana y mâhvei.

Aizawl lâ Bordoloi Commission âkhy awhpa ama châ vâta, LL Peters, Superintendent, Lushai Hills ta AB Foxall lâ châ apaphao. He liata âhlao awhpa ta Chhôhmô Hlychho nata Râchi Chozah tuahpa ama châ. Ama demand cha Autonmy- Ryureina no-eihpa kha a châ. Commission hmiakô liata Sailo Beipa zy nata Tlaikao Political Leaders zyta maniah âpykheitlâ vei ei, maniah reihkhei kho hra vei ei. Anodeikua LL Peters ta khâchâ Mara Bei nah demand cha Commission hmiakô liata maniah areikhei hleikhô ta, Mara identity no-eihpa eima châzie a chho ei. He tlupo ta Mara nah maniah âchâpa kha Tlaikao nah ta amâ hao kaw thlyu aw. Z. Hengmanga chhao he daihti nota Py nah a represent hra. Separate Autonomy hiah tlâvei. Chhôhmô ta ryureina no-eihpa ahiana chôchâ liata apha ata zie a chho hleikhô ta, Lakher châta ryureina no-eihpa na hiana liata maniah pahlao hra u la, tlao a vaw tah. Cha vâta Hengmanga he founder a châ thai ma?

Thlai ta LL Peters he Puhpa Barkataki ta Superintendent ta âkaw thla. Puhpa Barkataki Superintendent thiehpa he official tour, Lakher râh lâ ahnei. Saikao liata Chhôhmô Hlychho nata a khisaw zyta a rônah kawpata dyh ei ta, he liata AB Foxall nata Chhôhmô Hlychho ta, Ryureina no-eihpa ama vaw hia chiehpa he Superintendent thiehpa hnota ama pathieh heih.

Kô 1950 liata Constitution Tribal Lists papuapa châ ta he liata, Lakher cha pahlaopa a châ. Poi (Lai) na âhlao vei ei. He vâta Lai nah zyta pheisaih amâ patlâh khokhia Lakher/Lushai ST certificate ama hmâ tyh. Tawipui, Mampui etc Chief Compensation chhao Lakher moh ta ama vaw la tyhpa kha a châ.

Writers thokha ta, PL Region liata Poi nah ama pahlaona chhâpa he, Bualpui Ng Beipa ta Chhôhmô palôh apahnie tu ha na tahpa ta zy ama za roh.

Apaw hmo a vaw post tawhta chhao âlâpa cha..Poi nah cha ama vaw so kaw. Matrimonial alliance zy vaw tao lai ei ta, Poi Bei Saw-Chanô Mara Bei vahpa ta hnei ta Mara Beinô vaw châpa ama hlu kaw…Mara Bei Saw-Chanô Py râh liata Beinô kei châpa reih awhpa pahno vei ei chi. Chhôhmô Hlychho lahpinô chhao he Bualpui Ng Bei Saw-Chanô a châ hra. Women power he ama vaw patu Thai kaw. Ama vahpa decision taona liata influence khâchâ rakha ma la ama hnei thlyu aw.

Marasaw he eimâ hra bâ awhpa abyuh kaw. Chysa he eima my patoh kaw. Khazia atanoh taihta eima autonomy hneithei n’awpa chôchâ liata hma vaw la tuhpazy eima palyupalih vei?Khazia memorial stone lai kawpa eima ADC ta tlyma atao vei? Founders eima châna hmôthei awpa sâkha chhâ eima tao ma? Hengmanga thlâ zy la,alai pita FOUNDER PAWI-LAKHER REGIONAL COUNCIL tahpata ama roh. Eimâ hrana tlâ la a hawh khai ha aw.

Nationalism palôhru eima Thyutlia heihpa zy liata eima tuh kho khiata cha, eima History dopa, eima struggle na zy, eima hriapasana zydua nata eima Heroes nah he duahsu maniah patlôsa tuhpa zy eima palyupalih tawhta la, a kaw thao lai aw. Pachâ tyh na ta eima MADC compound liata Gandhi nata Nehru Statue hlâta cha, eima ADC hmô n’awpa liata hma ala tuhpazy kha sopa châ sala, atahmä generation zyta my Bei aw m’pi. Atahmâ Thyutlia zy hry liata eima ADC âkaw duana tlyma? A padua tuhpa zy ahluh viapata la pahno m’pi.

Written by:
Delson Nôtlia,
New Delhi.
First Published at DMG (WhatsApp)

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *