Na hronoh liata khâpa lôbô na bô hra aw? – L.B. Thatlô

Cha, ei vâhnei rimâ chala! Ei rihkha lailâhzy hawhta hnazô sâhmia â dy hra vei tawh tly cha ahy laisa charei awpa chhao hnei leipa ta kei deita ta Kali yru nô hawhta opivaw chhôhno ry lia totie saduthliepa ta ei tyu thlâh ha nota Nochhi Mara MTP ta ama Magzine papua awpa liata kei padisaihpa, bie nata hla liata âphahla kawpa nata thaina sona kyh lia chhaota moto phei thaby liata âbôh thlâh ha awpa tlai na, Châpaw (Aricle) miakha roh hr’awpa ta ama khokheina ei vaw daoh thlâh hapa he phuh lei atah hmeiseih na ta, kei châta cha bie noâh rei na ai leipa nata ei hro châbu liata tho hmiatua chai awpa tah leithei va na.

Cha nota hmo miakha eiza pachâ heihpa cha kheihawhpa kao lâchhâhta ma za roh sala ph’aw vâ i tahpa pachâna ta ei palôh a tuchaphie ta, biepi nano nanopa chho ei palôh ochhi  vaw pahy ta, cha hry liata keima ta ei palôh na chakhei chaipa cha NA HRONOH LIATA KHÂPA LÔBÔ NA BÔ HRA AW? tahpa he a châ.

Eikha cha, khikha liata vâchhiena amâ tyh nota viasazy chhaota thlâsu lâ cha pangai hra pi ta, eima tlô tuana chachâh baih lâta thlâlô miano tlai cha a patlâhpa ta â bôpa he a y. Thlâlô miakhapa cha Awlôteipa (Granite) ta ma taopa, châ hawrawh ama roh dâh chhao a ngia ngaita kaw ta, heta mopa ta cha chyhsa rônah kawpazy thlâlô a lyu kaw. Thlâlô miakhapa deikua parohparao kaw bâ ta, châ â rohpa chhao sianô thai khao leipa ta a hawrawh cha hlyu ta pahno pathi awpa a byuhpa chi he a châ. Hmo ei pahno khoh hrahro vâta thlâsu liata uthei viapazy cha ahyzy ma ama châ tahpa hiahri na ta, pitlohpa pakha ta he hawhta eina chho.

Thlâlô â ngia kawpa kha a thlâlô â ngiana hawhta a hronoh daihti châ hlei vei, khitlâh ta eima phahnaikhei lei kawpa, MTP, KTP, Awnanopa uasa leipa nata chyhsa â hryusih thai kawpa  a châpa hleikhôta phana lâchhâh ta angiah n’awpa hnei hlei leipa châ ta, ano na â pahâ ha tahpa thâ eima thei tua no cha ângiachâna ta a pei dâh rimâ cha tahpa ta eima palôh lia deikua maniah pahnie hlei vei. A thlâlô deikua a nôpawzy khihsa thei viapa ama châpa hnaita a piry kawpa nata ângia kawpa ta ama kyhpachâna hnôh chai n’awpa ta ama taopa dei a châ. Thlâlô chhie viapa deikua kha a hronoh daihti liata a hmotaona hawhta  a thlâlô a phapa ta ama taopa thei leipa kha lôhiah achhih kaw ta, keimo MTP chhithatuhpazy ta apha kawpa ta pamihpatlaoh via awpa eimâ chhuah  ngâkaw hra.

Ano kha cha, a hronoh daihti liata ahy palôh hmah pachhie beih leipa, chyhsa nôtlyh ngaita kawpa nata chyhsa veiseih kawpa,nôhmei pawhmeipazy nata bao ângiahpazy  bao awpa ta ngiarohna rai hnei beih leipa châ ta, a hneirôna ta chyhsa châta byhnâ châ thei hra vei sala, a tha nata zâh ta chyhsa châtazy, Awnanopa châtazy nata khitlâh châta chyhsa phahnai ngaita kawpa chyhsa a châ. Ano na maniah â pahâsai ama vaw tahpa cha moto palôh maniah chakhei ta, khitlâh he ziazi dei a roh thlâh haw. A thi tawhta kô vâro vaw sie ha hrasala eima palôh lia khâ châh ngâthlâh ha ta, maniah â vaw pahâsaipa thâ eima theipa cha khitlâh ta eima palôh pasa ta hmo sôh kawpa pahleipa hawhta pachâ pi ta, khitlâh liata Awnanopa nata Py ta hmo eima tao nahta cha a thâ dei angiah tyh pi ta, khitlâh liata Machâ viapazy chhaota amâ ngiah ngaita kaw hra.

Tlaichuh! Chyhsapa hronoh daihti he a vaw peimawh ngaita kaw tahpa chhao alâ pasia kaw ta, daihti hmâh thai awpazie chhao a peimawh ngaita kaw hra. Khizaw liata apahrâpa momanôh (chyhsa) zydua he ahyhmahta chhâzaw ta â hlô awpa y tlâ leipa pi ta, Abeipa ta thinoh maniah a raopa chhao ahyhmahta akhôkhâh thei awpa y tlâ hra ma pi. Chyhsapa daihti lia heta hawti lômaoh daihti, Satlia laisa daihti nata Nôpi Pawpi daihti he eima hronoh daihti cha a châ via chai t’aw sih la eima rei chhei nahta pangiasa va na. Hawti lômaoh daihti liata palôh pathaih ngaita kawpa ta lôhkhy viasazy chhaota chareikhohpa ta hmoto taokhoh pi ta, eimâ lyna a ki ngaita kaw ta, khizaw hmahsiena nata hneirôna chhaota eima palôh ochhi cha pahy thei vei. Châhrasala Chyhsapa he laiseih lymâpa eima châpa vâta Hawti daihti cha khôsaipa ta Satlia nata laisa daihti cha kaw hmâh heih pi ta, Hawti lômaoh daihti cha eima vâ ngaita kaw heih.

Satlia nata laisa daihti cha eima khihsa a phapa tlyma, a chhiepa tlyma, eima hmisâ a chhiepa tlyma a phapa tlyma eima vaw châ hapa chhaota nôpaw kalah chhôh liata ypa eima châpa vâta eima chhâchho a ki ta âtluatlâ eima tah ngaita kaw tyh. Satlia nata laisa vâ-ia rairiepa ta kyhpachâna sadô liata laihzaolao haipazy chhochhi cha khizaw he âmo eih khiah ma tah awpa ta ama satlia nata laisa daihti cha hmâh ei ta, su rypaoh kawpa liata nochhôh daihti ama hmâh nahta noh tla thai khao leipa sala tahpa khoh ei ta, hâzoh a vaw chhi nahta opivaw chhôhno ry liata Nôpih thlôchho riah chhao chi leipa ta chhôhno ry liata lyubie totie amâ hlâ nahta zâ daihti cha chhâ thai khao leipa sala tahpa khona hnei heih ei ta, âmo châta cha nohkha chhôh daihti he dawhkha hmâpa hlâta a rei lei via khiah ma tahpa ta ama palôh liata a lai chaipa nata ama lyubie cha “Lôdu, nâma vâta la ahy sikhôh riah rai chi leipa na ta hrozô chhâkha kyhpachâna bâhlia acha-ao ei si ” tahpa dei he a châ tyh.

Anodeikua, Khazopa ta khizaw liata chi pathla awpa ta maniah a taona hawhta Satlia nata Laisa daihti cha khôsaipa ta hrochhôh châta opi paryhpa ta kaolâhzy vaw hnei pi ta, Puhpa nata Pinô daihtizy kaw hmâh heih pi ta, Nôpi Pawpi daihti cha eima kaw hmâh ha heih thlyu tyh. Nô nata Paw daihti hmâh haipazy chhao ama yru châhta cha ama satlia nata laisa daihti liata ama hroziezy ama mothlaw lia khâ châh tyh ta, sihnôh vaw kua thai heih mawh sala tahpa ta lôhlie kawpa ta khâ a hi tyh ei ta, chyhsa thokha Bie nata hla hneirôh viapazy chhochhita cha lôhliena vâta hla ta phipa ta, châbu taihta  papua pâ ngâkaw tyh ei ta sihnôh deikua vaw kua thai awpa châ khao vei.

Pawpi ângia eima tah ngaita kawpa nata eima mo-ai thei leipa chhao he kôkha tlyma, daihti khachâ rakha tlyma pawh patly thei ngâthlâh ha leipa ta lona daihti nata uahna daihti hnei tyh ta, a paw cha zôpa ta thuzao ta, a kô heihpa liata a paw hropa ta â thla tyh. Cha hawhna hra chata Mahnô nata Mahpaw daihti chhâ cha ramâ hawh dei châ ta, chyhsa thiehpa nata chhâ thiehpa a kaw thla pi ta, keimo chhâ chhao chhâpalopa ta thina lytlâ eima khô tita chhâ thiehpa ta maniah amâ kaw thla heih hra aw.

Puhpa Laicho Nôtlia hlaphipa tlâh 2 tlâh 3 vaw palâsa tua sala, “Na thatlôna sona zydua, Marapa râh châ sai châ sala, pachâna miakhata Mararâh, Cheichalo via ei si, he khizaw lia pasaipha laihna Mararâh” Eima pahrâna khizaw lia heta moto chhôh to ta eima khihsana a lyucho tlâ leip’aw ta, eima niebaw tluana chhao alyucho tlâ hra aw vei. Kheihawhpa rai eima hriapa chhaota, eima Chi nata Pho, eima râh châta maohphaona eima hnei tahpa deikua eima palôh lia a châh ngâthlâh ha awpa a byuh ngaita kaw.

Hlâno mahnô nata mahpaw, thyutlia nata pasaiphazy ta ama chi nata pho, râh châta ama hriapasazie nata thi riah chhao chi leipa ta râh châta amâ pasaihzie cha bi eta ama reipa pahno pi ta, hla ta ama phipa pahno pi ta, châbu ta ama ropa chhao eima hmô chyu nahta ei pangiasa. Tanoh daihti hawhta a thaisopa hluh hra v’ei sala ama thatlôna nata sona zydua cha Mara Chi nata Pho châta phahnai amâ ngiah chyu. Râh châta ama palôh a pôhkha ngaita kaw ta, rei a raoh ei ta, râh châta pheilia haihkhoh ei ta, HRÂ AMA SIEKHOH TYH.

Chavâta, MTP manôhzy, eima thatlôna sonazy he eima chi nata pho châta hmâh via lymâ awpa he eima liaritlona Mararâh chhaota maniah â hnaw hra. Eima hronoh daihti chyuta he pasô thai kaw awpa peimawh ngaita kaw ta, a viapachaipa ta thyutlia daihti eima thatlô lichih he pasôpa ta eima hmâh thai kaw awpa a byuh ngaita kaw. Eima thyutlia daihti nata eima hronoh daihti lia heta khitlâh nata eima râh châta khâpa lôbô ma bô aw pi ta, kheihawhpa hmo he ma eima tao hra aw tly? Eima lôbô deikua alyucho tlâ ngyu aw vei. Eima hronoh ta phana lâta thatih  reih awpa hnei tlôh leipa ta thi khô lâta thlâlô rônah kawpa bôpa hlâta hronoh daihti liata ngia tlâh châpa lôbô a bôpa he eima thi tawhta thlâlô chhie kaw hrasala moto palôh lia châh parei via ta kho âchhih via hra tahpa pahno thlâhna chôta he châpaw (Article) vaw reihtuhpa zydua ta eima hronoh daihti chyuta liata ngiana lôbô hnei chyu suh vy tahpa eimâ hrua hmeiseih.

Ei châ ly ngaita kaw ei.

Chieh leipazy viasa châ tyhtuhpa MTP hmialâ tôh lymâ mawh sy.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *